Φελίνι, Φεντερίκο

(Fellini, Ρίμινι 1920 – Ρώμη 1993). Ιταλός σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Πολύ ανήσυχος στη νεότητά του, εγκατέλειψε πολύ νωρίς τις σπουδές του για μια ταραχώδη και αλήτικη ζωή, που έπαιξε μεγάλο ρόλο στην κατοπινή καλλιτεχνική του διαμόρφωση. Αφού εργάστηκε ως σκιτσογράφος-γελοιογράφος, άνθρωπος για όλες τις δουλειές ενός θιάσου ποικιλιών και προμηθευτής αστείων σε κωμικές ταινίες, επιβλήθηκε οριστικά το 1942 ως σεναριογράφος. Αμέσως μετά τον πόλεμο υπήρξε ο μόνιμος συνεργάτης του Πιέτρο Τζέρμι, του Αλμπέρτο Λατουάντα και του Ρομπέρτο Ροσελίνι. Αφού σκηνοθέτησε, σε συνεργασία με τον Λατουάντα, Τα φώτα του βαριετέ (1950), γύρισε το 1952 ένα ιδιότυπο φιλμ, τον Λευκό σεΐχη, που αποκάλυψε την πρωτότυπη προσωπικότητά του. Ο Λευκός σεΐχης παρουσιάστηκε ως ένα έργο ξένο προς τις τάσεις που κυριαρχούσαν στον ιταλικό κινηματογράφο εκείνη την εποχή: Ο Φ. καταργούσε την απόσταση (χαρακτηριστικό του κριτικού ρεαλισμού) μεταξύ του δημιουργού και των ηρώων του, συμμετέχοντας συνυπεύθυνα στις περιπέτειές του. Λιγότερο ακραία η επόμενη ταινία του, Τα μοσχάρια (1953), ενεργούσε μια εκλογή ανάμεσα στα πρόσωπα και προχωρούσε σε μια κρίση ηθικής τάξης, χωρίς όμως να κατεβαίνει ποτέ στο επίπεδο της κριτικής ηθών. Η τρίτη ταινία του, Ο δρόμος (1954), του άνοιξε τον δρόμο της διεθνούς επιτυχίας, προκάλεσε όμως μεγάλες απορίες για την υπερβολικά συμβολική περιγραφή των ηρώων και για το κάπως πρόχειρα μυστικοπαθές φόντο της υπόθεσης, τόσο ώστε να θεωρείται σήμερα ένα μεταβατικό έργο, χρήσιμο κυρίως για τη μετέπειτα εξέλιξη του δημιουργού του. Απόλυτα κατανοητή δεν ήταν ούτε η ταινία του Σκιές του υποκόσμου (1955), ενώ με τις Νύχτες της Καμπίρια (1956) κέρδισε πάλι τον σχεδόν αμέριστο θαυμασμό που είχαν προκαλέσει Τα μοσχάρια. Με την Ντόλτσε Βίτα (1959-60), θέλησε να δοκιμάσει τον δρόμο του ανοιχτού έργου, παραβαίνοντας τους κανόνες του συνηθισμένου αφηγηματικού τόξου και γυρίζοντας ένα μωσαϊκό επεισοδίων συνδεδεμένο με μια λεπτή κλωστή που εκπροσωπούσε ο κεντρικός ήρωας, ηθοποιός, αλλά κυρίως θεατής των διαφόρων περιπετειών. Η ταινία αυτή, στην οποία ο ηθοποιός παρουσιάζεται πιο ανεξάρτητος παρά ποτέ από την υπόθεση, πλησιάζει περισσότερο από κάθε άλλη του Φ., παρά τις μορφικές καινοτομίες της, στα παραδοσιακά πρότυπα του ιταλικού κριτικού ρεαλισμού. Αντίθετα, το Οκτώμισι (1962-63) παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα μιας εξομολόγησης ενδόμυχης, απελευθερωτικής και είναι, επομένως, το πιο φανερά αυτοβιογραφικό έργο του. Το 1965 γύρισε την πρώτη έγχρωμη ταινία του: Η Ιουλιέτα των πνευμάτων, το 1968 ένα επεισόδιο από τις Αλλόκοτες ιστορίες του Πόε, το 1969 το Σατυρικόν, το 1972 το αυτοβιογραφικό Ρώμη, το 1973 το Άμαρκορντ κ.ά. O Ιταλός Φεντερίκο Φελίνι, πρωτοπόρος του μεταπολεμικού κινηματογράφου. Με το έργο του πρόσφερε στο κοινό τη δυνατότητα να δει τον κόσμο από μια νέα οπτική γωνία. Ο Ιταλός ηθοποιός Μαρτσέλο Μαστρογιάνι και η Σουηδέζα Ανίτα Έκμπεργκ στην ταινία του Φεντερίκο Φελίνι «Ντόλτσε Βίτα» (φωτ. ΑΠΕ).